Kunstenaar met hoed. Kunst met durf.
Joseph Beuys op de documenta
Joseph Beuys behoorde niet tot de kunstenaars die uitsluitend hun werken voor zich laten spreken. Integendeel: Beuys wás er! Hij wilde zelf met de mensen praten, hun zijn opvatting van kunst uitleggen, met hen discussiëren en impulsen geven voor maatschappelijke verandering.
Bij ons in Kassel hebben de documenta bezoekers zich meermaals daarvan kunnen overtuigen: 100 dagen lang was de kunstenaar met de karakteristieke hoed te vinden op documenta 5 (1972) in zijn "Office Büro für direkte Demokratie durch Volksabstimmung". Hier raakte hij in gesprek met mensen uit Kassel en de hele wereld. Humoristisch hoogtepunt was een "bokswedstrijd voor directe democratie", waarvoor Beuys de ring betrad met een kunststudent.
Vijf jaar later zette hij in het Fridericianum een discussieforum op van de door hem opgerichte "Free International University". Ook hier was Beuys dag na dag te vinden. Met zijn "Honingpomp op de werkplek" presenteerde hij tegelijkertijd een installatie die verse honing door verschillende zalen van het museum liet stromen - een symbool voor collectieve scheppingskracht, dat ook een belangrijke rol speelt in het concept van documenta fifteen.
Al deze acties, zoals ook veel van zijn verdere werken, waren voor Beuys de uitdrukking van een verruimde opvatting van kunst, waarvan zijn idee van "sociale sculptuur" het middelpunt vormde: Beuys was ervan overtuigd dat ieder mens een kunstenaar is en door zijn creatieve handelingen de maatschappij verandert. Door wilde zijn eigen artistieke werk wilde hij dit proces aansporen en helpen vormgeven. Het meest spectaculaire voorbeeld van een sociale sculptuur is waarschijnlijk Beuys' "7000 eiken", die ook vandaag de dag nog het stadsbeeld van Kassel kenmerken.
